Neen,
ik ben geen overtuigde feministe. Het stoort me niet dat een man
steevast de toiletbril omhoog laat staan. Evenmin heb ik er problemen
mee dat vrouwelijk schoon gebruikt wordt om te verleiden. Over
het vrouwenlichaam is nu eenmaal langer esthetisch nagedacht dan over
dat van een man. Dat mag getoond worden. Waar mijn tenen wel van
krullen, is het machogehalte van onze taal.
Als je tegen moeilijkheden bent
opgewassen, sta je je mannetje. Je bent niet mans genoeg als je iets
niet durft. Wil je iemand aanmanen vooral niet kinderachtig te doen,
dan zeg je kordaat: 'Toon dat je een man bent.' Zich de ballen uit de
broek werken, geeft aan dat je buitengewoon hard werkt. Alles wat
stoer, moedig, heldhaftig of zwaar is, krijgt woorden die refereren
aan een (onderdeel van de) man.
Het vervelende aan deze uitdrukkingen
is dat ze ook moeiteloos op vrouwen toegepast worden. Vrouwelijke
equivalenten bestaan immers niet. Dat leidt tot excessen. Zo klopte
onlangs mijn baas me goedmoedig op de schouder en zei goedkeurend:
'Jij bent een vrouw met ballen
aan je lijf.' Het was als compliment bedoeld, maar mij opzadelen met
mannelijke lichaamsdelen omdat ik voor mijn mening durf uit te komen?
Dat was een brug te ver.
Nu heeft de uitdrukking 'ballen aan je
lijf hebben' tot nader orde Van Dale nog niet gehaald. Gelukkig maar.
Maar onze taal evolueert en die evolutie houdt vaak rekening met het
algemeen taalgebruik. Het risico bestaat dus dat over enkele jaren
'ballen aan je lijf hebben' wel de goedkeuring van Van Dale krijgt.
Preventief probeerde ik het vrouwelijk alternatief 'borsten aan je
lijf' in zwang te brengen. Bij mijn mannelijke collega's was dit
allerminst een succes. Er raast blijkbaar toch net iets te veel
testosteron door hun lichaam om het toelaatbaar te maken.
Misschien liep ik te hard van stapel en
moest ik de uitdrukking reserveren voor vrouwen. Geen
kruisbestuiving, ieder zijn eigen lichaamsdelen. Ook dat heb ik
uitgeprobeerd. Op Maja, een vriendin die zojuist ontslag had genomen
om een droom achterna te gaan. Ze zou naar Thailand trekken en een
school oprichten voor weeskinderen.
'Jij hebt borsten aan je lijf', lachte
ik bewonderend. Ze antwoordde snel: 'Neen, die heb ik niet, nu
al een hele tijd niet meer.’ Het was me volledig ontgaan. Hoe
ongelooflijk onattent. Borstkanker. Haar beide borsten werden
geamputeerd. De ene omdat er een gezwel in zat, de andere preventief.
De onbeschrijflijke moed die zij tijdens haar gevecht tegen de ziekte
heeft getoond, heeft veel meer om het lijf dan een stel borsten of
ballen.