Borsten aan je lijf

Neen, ik ben geen overtuigde feministe. Het stoort me niet dat een man steevast de toiletbril omhoog laat staan. Evenmin heb ik er problemen mee dat vrouwelijk schoon gebruikt wordt om te verleiden. Over het vrouwenlichaam is nu eenmaal langer esthetisch nagedacht dan over dat van een man. Dat mag getoond worden. Waar mijn tenen wel van krullen, is het machogehalte van onze taal.

Als je tegen moeilijkheden bent opgewassen, sta je je mannetje. Je bent niet mans genoeg als je iets niet durft. Wil je iemand aanmanen vooral niet kinderachtig te doen, dan zeg je kordaat: 'Toon dat je een man bent.' Zich de ballen uit de broek werken, geeft aan dat je buitengewoon hard werkt. Alles wat stoer, moedig, heldhaftig of zwaar is, krijgt woorden die refereren aan een (onderdeel van de) man.

Het vervelende aan deze uitdrukkingen is dat ze ook moeiteloos op vrouwen toegepast worden. Vrouwelijke equivalenten bestaan immers niet. Dat leidt tot excessen. Zo klopte onlangs mijn baas me goedmoedig op de schouder en zei goedkeurend: 'Jij bent een vrouw met ballen aan je lijf.' Het was als compliment bedoeld, maar mij opzadelen met mannelijke lichaamsdelen omdat ik voor mijn mening durf uit te komen? Dat was een brug te ver.

Nu heeft de uitdrukking 'ballen aan je lijf hebben' tot nader orde Van Dale nog niet gehaald. Gelukkig maar. Maar onze taal evolueert en die evolutie houdt vaak rekening met het algemeen taalgebruik. Het risico bestaat dus dat over enkele jaren 'ballen aan je lijf hebben' wel de goedkeuring van Van Dale krijgt. Preventief probeerde ik het vrouwelijk alternatief 'borsten aan je lijf' in zwang te brengen. Bij mijn mannelijke collega's was dit allerminst een succes. Er raast blijkbaar toch net iets te veel testosteron door hun lichaam om het toelaatbaar te maken.

Misschien liep ik te hard van stapel en moest ik de uitdrukking reserveren voor vrouwen. Geen kruisbestuiving, ieder zijn eigen lichaamsdelen. Ook dat heb ik uitgeprobeerd. Op Maja, een vriendin die zojuist ontslag had genomen om een droom achterna te gaan. Ze zou naar Thailand trekken en een school oprichten voor weeskinderen.

'Jij hebt borsten aan je lijf', lachte ik bewonderend. Ze antwoordde snel: 'Neen, die heb ik niet, nu al een hele tijd niet meer.’ Het was me volledig ontgaan. Hoe ongelooflijk onattent. Borstkanker. Haar beide borsten werden geamputeerd. De ene omdat er een gezwel in zat, de andere preventief. De onbeschrijflijke moed die zij tijdens haar gevecht tegen de ziekte heeft getoond, heeft veel meer om het lijf dan een stel borsten of ballen.